Spóźnione wykreślenie danych członka zarządu z KRS

Członek zarządu spółki kapitałowej po odwołaniu czy rezygnacji traci uprawnienie do reprezentacji spółki. Nie może więc uczestniczyć w złożeniu wniosku o ujawnienie w KRS informacji o wygaśnięciu jego mandatu w zarządzie. To spore ryzyko nie tylko dla zainteresowanego, ale również i dla spółki.

Były członek zarządu posiada jednak instrumenty, dzięki którym może wpływać na zrealizowanie przez spółkę obowiązku złożenia wniosku do KRS. Odpis pełny z KRS nie pozwala ustalić dat początkowych i końcowych pełnienia funkcji przez członków zarządu. W rejestrze ujawnione są tylko dane dotyczące dat wpisania i wykreślenia informacji o poszczególnych osobach pełniących funkcje w spółce. Nie pokrywają się one jednak z datami powołania do pełnienia funkcji i ustania mandatu. Ta różnica może mieć kluczowe znaczenie dla członków zarządu. Wierzyciele cywilnoprawni i publicznoprawni, pociągając członków zarządu do odpowiedzialności, najczęściej ograniczają się do ustalenia w oparciu o wydruk z KRS informacji o dacie wykreślenia wpisu o pełnieniu funkcji.

Różnica między tą datą a datą ustania mandatu wynikającą ze złożenia rezygnacji czy odwołania możliwą do ustalenia po zapoznaniu się z aktami rejestrowymi może być decydująca dla istnienia podstaw do pociągania byłego członka zarządu do odpowiedzialności. To samo może dotyczyć prób pociągania takiej osoby do odpowiedzialności karnej czy karnej-skarbowej. Termin do złożenia wniosku do KRS o wykreślenie danych członka zarządu wynosi 7 dni od dnia ustania jego mandatu w organie (art. 22 ustawy o KRS). Uchybienie temu terminowi może powodować powstanie roszczeń po stronie byłego członka zarządu. Odszkodowanie od spółki Art. 18 ust. 1 ustawy o KRS przewiduje m.in ., że podmiot wpisany do rejestru (tu: spółka) ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niezgłoszeniem danych podlegających obowiązkowi wpisu w ustawowym terminie. Szkoda może mieć tylko charakter majątkowy. Przykładowo niewykluczone jest dochodzenie od spółki np. kosztów pomocy prawnej poniesionych w związku z kierowanymi do byłego członka żądaniami opartymi o błędne założenie czasu pełnienia funkcji wynikającego z KRS.

Szkoda może również polegać na utraconych korzyściach - np. utracie nowego zatrudnienia w związku z błędnym przyjęciem przez pracodawcę, iż wpis w KRS świadczy o działalności konkurencyjnej z tym pracodawcą. Przyjmuje się, że odpowiedzialność z art. 18 ust. 1 ustawy o KRS oparta jest na zasadzie ryzyka, niezależnej od winy. Zgodnie z tym przepisem odpowiedzialność podmiotu wpisanego do rejestru jest wyłączona tylko, gdy szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Należy dodać, że nie jest wykluczone dochodzenie przez byłego członka zarządu od spółki zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych (dobrego imienia, godności) wynikającego z dalszego figurowania danych członka zarządu w KRS pomimo ustania mandatu w tym organie. Postępowanie przymuszające Uchybienie terminu do złożenia wniosku o wykreślenie danych członka zarządu z KRS może spowodować wszczęcie przez sąd rejestrowy tzw. postępowania przymuszającego. W jego ramach sąd wezwie obowiązanych (tu: pozostałych członków zarządu) do złożenia wniosku w dodatkowym terminie 7 dni pod rygorem zastosowania grzywny (art. 24 ust. 1 i 1b ustawy o KRS). Jeśli obowiązek nie zostanie wykonany, sąd w drodze kolejnych postanowień będzie nakładał grzywny na osoby obowiązane (a nie na samą spółkę). Z kolei z art. 24 ust. 1a ustawy o KRS wynika, że w uzasadnionych przypadkach, w razie stwierdzenia, że osoba prawna nie posiada organu uprawnionego do reprezentowania lub w składzie tego organu zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie, sąd rejestrowy może skierować wezwanie do osób obowiązanych do powołania lub wyboru tego organu.

Również wobec nich mogą być nakładane kolejne grzywny. Oznacza to, że jeśli np. po skutecznym złożeniu rezygnacji członka zarządu, wspólnicy nie powołują jego następcy i z tego powodu spółka nie składa stosownego wniosku do KRS, to właśnie w stosunku do udziałowców może zostać skierowane postępowanie przymuszające. Rezygnacja i odwołanie z zastrzeżeniem terminu Sposobem na przynajmniej częściowe rozwiązanie problemu ustania mandatu przez członka zarządu i zgłoszenia przez niego informacji o tym fakcie do KRS jest dokonanie czynności powodującej ustanie mandatu z zastrzeżeniem terminu. Ponieważ, co do zasady, każda czynność prawna może być dokonana z zastrzeżeniem terminu, to również i np. rezygnacja może być złożona z klauzulą "składam rezygnację ze skutkiem na 7. dzień od dnia złożenia niniejszego oświadczenia". Podobnie uchwała o odwołaniu członka zarządu może przewidywać, że np. "odwołanie nastąpi po upływie 10 dni od jej podjęcia". Do czasu upływu takiego terminu członek zarządu, którego dotyczą te czynności, dalej pełni swój mandat i może złożyć wniosek do KRS (sam, jeśli pozwalają na to zasady reprezentacji spółki).

Jeśli termin upłynie na moment rozpoznawania wniosku przez sąd rejestrowy, to nie powstanie przeszkoda do wykreślenia danych z KRS. Merytorycznemu rozpoznaniu wniosku może jednak stanąć na drodze fakt, że spółka po ustaniu mandatu nie będzie miała obsadzonego organu do reprezentacji. Art. 6943 § 21 Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1575) przewiduje, że brak organu lub brak w składzie organu powołanego do reprezentacji podmiotu podlegającego wpisowi do KRS nie stanowi przeszkody do dokonania wpisu z urzędu. Redakcja tego przepisu nasuwa zatem wniosek, że taki brak stanowi przeszkodę do dokonania wpisu na wniosek. Wniosek może być zatem skutecznie złożony, choć może nie zostać rozpoznany. Jak jednak wynika z art. 24 ust. 6 ustawy o KRS, w przypadkach uzasadnionych bezpieczeństwem obrotu sąd rejestrowy może dokonać z urzędu wykreślenia danych niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy lub wpisu danych odpowiadających rzeczywistemu stanowi rzeczy, jeżeli dokumenty stanowiące podstawę wpisu lub wykreślenia znajdują się w aktach rejestrowych, a dane te są istotne. Takimi danymi niewątpliwie są informacje o składzie zarządu spółki.

Podstawa prawna Ustawa z dnia 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 1500 ze zm.)

źródło artykułu: Gazeta Podatkowa