Ustalenie obowiązku badania rocznych sprawozdań finansowych za 2021 r.

Oprócz jednostek, których sprawozdania finansowe podlegają corocznemu badaniu (tj. spółki akcyjne, banki czy ubezpieczyciele), takiemu badaniu podlegają również roczne sprawozdania finansowe tzw. pozostałych jednostek (tj. m.in. spółek z o.o., jawnych, komandytowych czy cywilnych), jeżeli w poprzednim roku obrotowym osiągnęły one dwa z trzech określonych parametrów, w tym przychodów netto oraz sumy aktywów bilansu, których to wartości w ustawie zostały wyrażone w euro. Przeliczenia tych wielkości na złote dokonuje się przy zastosowaniu kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roku obrotowego, w którym je osiągnięto. Co istotne, do określenia obowiązku badania sprawozdania finansowego za 2021 r. uwzględnia się wielkości osiągnięte na koniec 2020 r.

Zasada ogólna ustalania obowiązku badanie sprawozdań finansowych

Obowiązek badania sprawozdania finansowego ustala się na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Z przepisu tego wynika, że obowiązek ten dotyczy badania rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych oraz rocznych sprawozdań finansowych - kontynuujących działalność:

1) banków krajowych, oddziałów instytucji kredytowych, oddziałów banków zagranicznych, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji, głównych oddziałów i oddziałów zakładów ubezpieczeń, głównych oddziałów i oddziałów zakładów reasekuracji oraz oddziałów zagranicznych firm inwestycyjnych,

1a) spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych,

2) jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz jednostek, o których mowa w art. 2 ust. 2b ustawy o rachunkowości,

2a) jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

2b) krajowych instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego,

3) spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,

4) pozostałych jednostek (w tym spółek z o.o., jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych, cywilnych oraz przedsiębiorstw osób fizycznych), które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe (ustalając obowiązek badania sprawozdania za 2021 r. bierze się pod uwagę dane za rok 2020), spełniły co najmniej dwa z poniższych warunków:

a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła co najmniej 11.537.000 zł, ustalona jako równowartość w walucie polskiej 2.500.000 euro (obliczona jako iloczyn kwoty 2.500.000 euro i kursu waluty 4,6148 zł/euro*⁾),

c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły co najmniej 23.074.000 zł, ustalone jako równowartość w walucie polskiej 5.000.000 euro (obliczone jako iloczyn kwoty 5.000.000 euro i kursu waluty 4,6148 zł/euro*⁾).

*⁾ Wielkości wyrażone w euro przeliczono na złote według kursu średniego NBP ogłoszonego na dzień 31 grudnia 2020 r., który zgodnie z tabelą NBP nr 255/A/NBP/2020 wynosił 4,6148 zł/euro.

Tak więc oprócz jednostek wymienionych w art. 64 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o rachunkowości, również ww. "pozostałe jednostki", które w 2020 r. spełniły dwa z trzech warunków, tj.:

• osiągnięto średnioroczne zatrudnienie na poziomie co najmniej 50 osób,
• suma aktywów na koniec roku obrotowego wyniosła co najmniej 11.537.000 zł,
• przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły co najmniej 23.074.000 zł

- będą zobowiązane do poddania badaniu sprawozdania finansowego za 2021 rok.

Szczególne przypadki wystąpienia obowiązku badania sprawozdania

Badaniu podlegają również sprawozdania finansowe spółek przejmujących i spółek nowo zawiązanych, sporządzone za rok obrotowy, w którym nastąpiło połączenie, a także roczne sprawozdania finansowe jednostek sporządzone zgodnie z MSR, roczne połączone sprawozdania finansowe funduszy inwestycyjnych z wydzielonymi subfunduszami oraz roczne sprawozdania jednostkowe subfunduszy (por. art. 64 ust. 3 i 4 ustawy o rachunkowości).

Ponadto obowiązkowo (bez względu na osiągnięte parametry zatrudnienia, sumy aktywów i przychodów) muszą poddać badaniu swoje sprawozdania finansowe również te jednostki prowadzące księgi rachunkowe, które dla celów podatkowych wybrały bilansową metodę ustalania różnic kursowych (por. art. 9b ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOP oraz odpowiednio art. 14b ust. 2 ustawy o PDOF).

Zaznaczmy, że w przypadku sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego, w omawianym zakresie zastosowanie znajdzie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 listopada 2018 r. w sprawie obowiązku badania sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego (Dz. U. poz. 2148). W myśl tych przepisów, obowiązek badania sprawozdań finansowych dotyczy sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego, których sprawozdania nie podlegają takiemu badaniu zgodnie z przepisami o rachunkowości, jeżeli organizacje te:

1) realizują zadania publiczne zlecone, jako powierzone do wykonywania lub do wspierania zadania publicznego oraz

2) otrzymały w roku obrotowym łączną kwotę dotacji na realizację zadań określonych w pkt 1 w wysokości co najmniej 100.000 zł, oraz

3) osiągnęły w roku obrotowym przychody w wysokości co najmniej 3.000.000 zł.

Obowiązek badania dotyczy rocznych sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego sporządzanych za rok obrotowy następujący po roku, w którym organizacje te spełniły łącznie ww. warunki.

Wybór firmy audytorskiej

Wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Kierownik jednostki nie może dokonać takiego wyboru. Jest on natomiast zobowiązany do zawarcia z firmą audytorską umowy o badanie sprawozdania finansowego w terminie umożliwiającym firmie audytorskiej udział w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych.

Należy pamiętać, że w przypadku badania ustawowego w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1415 ze zm.), pierwsza umowa o badanie sprawozdania finansowego jest zawierana z firmą audytorską na okres nie krótszy niż dwa lata, z możliwością przedłużenia na kolejne, co najmniej dwuletnie okresy.