Zwolnienie niektórych przychodów ze składek ZUS
Często jest tak, że uzyskany przez ubezpieczonego, np. pracownika, przychód ze stosunku pracy stanowi dla niego podstawę wymiaru składek ZUS. Po spełnieniu określonych warunków może on być jednak zwolniony z obciążeń składkowych.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne stanowi dla pracowników przychód w rozumieniu przepisów o pdof, osiągany ze stosunku pracy. Do przychodu ze stosunku pracy - w myśl przepisów podatkowych - zalicza się szereg świadczeń pieniężnych i niepieniężnych. Za przychód z tego źródła uważa się bowiem wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, niezależnie od źródła finansowania tych wypłat i świadczeń. Stanowią go w szczególności wynagrodzenia (zasadnicze, za godziny nadliczbowe), różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wartość została z góry ustalona. Ponadto są nim świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika oraz wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Wynika to z art. 12 ust. 1 ustawy o pdof (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.).
Generalnie składki ZUS nalicza się pracownikowi od wszystkich wypłaconych mu lub postawionych do jego dyspozycji przychodów, stanowiących podstawę wymiaru składek.
Czasem przychód bez składek ZUS
Określony katalog przychodów pracowniczych jest zwolniony z podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych w ZUS na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zwanego rozporządzeniem składkowym. Wśród takich przychodów należy wymienić m.in.:
• przekazane pracownikom świadczenia
Składkom ZUS nie podlegają korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, które polegają m.in. na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług (§ 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego). Aby wartość świadczeń otrzymywanych przez pracowników mogła korzystać ze zwolnienia składkowego na podstawie powołanego przepisu, niezbędne jest nie tylko uprawnienie pracowników do ich uzyskania wynikające z odpowiedniego zapisu w przepisach obowiązujących w danym zakładzie pracy, lecz także partycypowanie pracowników w kosztach nabycia tych świadczeń. Jak wyjaśnia ZUS, konstrukcja § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego wskazuje, że aby można było zastosować zawarte w nim wyłączenie składkowe, dana korzyść musi wynikać z aktu należącego do ustawowego katalogu źródeł prawa pracy, zawartego w art. 9 K.p. (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.). Jeżeli warunek ten nie będzie spełniony, tj. otrzymane świadczenia wynikać będą z innej podstawy, która nie należy do ustawowego katalogu źródeł prawa pracy, to nawet wtedy, gdy pracownik uzyska do nich prawo po cenie niższej niż detaliczna, będą one podlegały składkom ZUS.
• odszkodowanie z tytułu umowy o zakazie konkurencji
Bez wątpienia świadczenie pieniężne wypłacone przez pracodawcę na podstawie umowy o zakazie konkurencji zawartej w czasie trwania stosunku pracy jest przychodem uzyskanym przez pracownika ze stosunku pracy. Za przychód taki uznaje się również odszkodowanie wypłacone byłemu pracownikowi na podstawie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.
Z podstawy wymiaru składek ZUS wyłączono m.in. odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji. Zwolnienie z obciążeń składkowych tych świadczeń wynika z § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia składkowego. Z tym że przepis ten zwalnia ze składek ZUS wartość odszkodowań wypłaconych po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 K.p.
Nie można natomiast go zastosować w odniesieniu do wypłat dokonanych przez pracodawcę na podstawie umowy o zakazie konkurencji zawartej w czasie trwania stosunku pracy (tj. umowy zawartej na podstawie art. 1011 K.p.). Od takich wypłat pracodawca ma obowiązek opłacić składki ubezpieczeniowe do ZUS.
Ponadto zwolnienia wynikającego z § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia składkowego nie można także zastosować do wypłat z tytułu umów o zarządzanie spółką (kontraktów menedżerskich). W konsekwencji kwota odszkodowania z tytułu powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej wypłacana po zakończeniu wykonywania umowy o świadczenie usług w zakresie zarządzania (jako przychód związany z wcześniejszym wykonywaniem kontraktu) podlega składkom ZUS, z pewnym wyjątkiem, który tu pominięto.
• ekwiwalent za ubiór służbowy
Przepis § 2 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia składkowego stanowi, że z podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych w ZUS wyłączona jest wartość ubioru służbowego, którego używanie należy do obowiązków pracownika. Zwolnieniem z obciążeń składkowych na podstawie tego przepisu objęty jest także wypłacany pracownikowi ekwiwalent pieniężny za taki ubiór (powinien on być jednak określony w zakładowych przepisach prawa pracy jako równowartość ubioru służbowego).
• ekwiwalent za pranie odzieży roboczej
Z obciążeń składkowych ustawodawca zwolnił też ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej (przy założeniu, że są one wypłacane zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, tj. w wysokości odzwierciedlającej równowartość faktycznie poniesionych przez pracownika kosztów prania takiej odzieży). Zwolnienie takich świadczeń ze składek zostało określone w § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia składkowego.
Żaden z przepisów wskazanego rozporządzenia nie zwalnia natomiast ze składek ZUS ekwiwalentu wypłaconego pracownikom za pranie ubioru służbowego. To oznacza, że kwota wspomnianego ekwiwalentu za pranie takiego ubioru podlega składkom ZUS na ogólnych zasadach.
źródło: https://gazetapodatkowa.gofin.pl/
Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1949)