Faktury korygujące w 2021 r. - rozliczenie podatkowe i ewidencja księgowa u sprzedawcy

Podatnik, który wystawi fakturę korygującą, powinien ją rozliczyć w odpowiednim okresie rozliczeniowym. Moment rozliczenia faktury korygującej jest uzależniony m.in. od tego, czy faktura korygująca powoduje zmniejszenie czy zwiększenie kwoty VAT należnego.

Faktura korygująca "in minus"

Z obniżeniem podstawy opodatkowania i kwoty VAT należnego (korektą "in minus") mamy do czynienia generalnie, gdy:

• sprzedawca udziela nabywcy, po dokonaniu sprzedaży, opustów i obniżek cen (np. rabatów),
• nabywca zwraca sprzedawcy towary,
• sprzedawca zwraca nabywcy całość lub część zapłaty otrzymanej przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło (tj. generalnie zwraca zaliczki/przedpłaty),
• zostanie stwierdzona pomyłka w kwocie podatku na fakturze pierwotnej, w wyniku której wykazano kwotę podatku wyższą niż należna.

• Moment rozliczenia faktury korygującej

W stanie prawnym obowiązującym do końca 2020 r. faktura korygująca ("in minus"), wystawiona z ww. przyczyn, była rozliczana przez sprzedawcę (obniżając podstawę opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem) generalnie:

• w miesiącu, w którym nabywca otrzymał fakturę korygującą - jeżeli sprzedawca uzyskał potwierdzenie otrzymania faktury korygującej przez nabywcę przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za ten okres rozliczeniowy,
• w okresie rozliczeniowym, w którym sprzedawca uzyskał ww. potwierdzenie - jeśli nastąpiło to po terminie złożenia deklaracji podatkowej za ww. okres rozliczeniowy.

Przypomnijmy, że sprzedawca mógł rozliczyć fakturę korygującą także, gdy nie posiadał potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę. Tak było, gdy została udokumentowana próba doręczenia faktury korygującej i z posiadanej dokumentacji wynikało, że nabywca towaru/usługi wie, że transakcja została zrealizowana zgodnie z warunkami określonymi w fakturze korygującej.

Od 1 stycznia 2021 r. zasady rozliczania faktur korygujących "in minus" uległy zmianie. Moment rozliczenia takich korekt nie jest już uzależniony od uzyskania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę. W zamian wymagane jest m.in. posiadanie stosownej dokumentacji.

Od 1 stycznia 2021 r. faktura korygująca "in minus" (wystawiana z ww. tytułów) rozliczana jest przez sprzedawcę za okres rozliczeniowy, w którym wystawił on fakturę korygującą. Tak jest pod warunkiem, że z posiadanej przez podatnika dokumentacji wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki korekty (obniżenia) podstawy opodatkowania dla dostawy towarów/świadczenia usług, określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostały spełnione. Co ważne, faktura ta musi być zgodna z posiadaną dokumentacją.

Jeżeli natomiast w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca, podatnik nie posiada ww. dokumentacji, fakturę korygującą ("in minus") uwzględnia za okres rozliczeniowy, w którym dokumentację tę uzyskał.

Rozliczenie faktury korygującej "in minus" w 2021 r. przez sprzedawcę - ujęcie tabelaryczne

• Dokumentacja potwierdzająca uzgodnienie z nabywcą warunków korekty

Jak już wskazano, jednym z warunków, jaki musi być spełniony, aby sprzedawca rozliczył fakturę korygującą, jest posiadanie dokumentacji potwierdzającej, że warunki korekty zostały uzgodnione z nabywcą. Jednocześnie ustawodawca nie wskazał, co może zostać uznane za taką dokumentację. Pomocne w tym zakresie może być uzasadnienie do projektu ustawy nowelizującej, wprowadzającej nowe zasady rozliczania faktur korygujących (opublikowanej w Dz. U. z 30 grudnia 2020 r., pod poz. 2419).

W uzasadnieniu tym wskazano na brak możliwości określenia w ustawie o VAT katalogu dokumentów, które potwierdzałyby uzgodnienie nowych warunków transakcji (mogłoby to bowiem zawęzić rodzaje dokumentów stanowiących takie potwierdzenie). Jednocześnie podkreślono, że w związku z "odejściem" od wymogu posiadania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę, zasadnicze znaczenie zyskują inne dowody dokumentujące obniżenie podstawy opodatkowania, które potwierdzają, że obie strony transakcji znają i akceptują nowe, zmienione warunki transakcji. Rodzaj dokumentu handlowego potwierdzającego uzgodnienie warunków transakcji powinien wynikać w szczególności z warunków handlowych występujących między przedsiębiorcami. W zależności od przyjętych zwyczajów we współpracy między kontrahentami, mogą to być:

• dokumenty handlowe, w tym aneksy do umów,
• korespondencja handlowa (mailowa),
• inny dokument handlowy potwierdzający uzgodnienie warunków transakcji, w tym potwierdzenie dokonania zwrotu zapłaty nabywcy lub kompensaty skorygowanej wartości transakcji.

W ww. uzasadnieniu wskazano także, że do oceny zgromadzonej dokumentacji powinny być stosowane ogólne zasady oceny dowodów, wynikające z przepisów Ordynacji podatkowej.

Ze względu na szerokie definiowanie pojęcia ww. dokumentacji, naszym zdaniem, za taką dokumentację może być uznana także uzyskana od nabywcy podpisana faktura korygująca.

Kolejną kwestią, która może wymagać wyjaśnienia, jest określenie, co należy rozumieć przez uzgodnienie z nabywcą warunków korekty. W tej kwestii w ww. uzasadnieniu wskazano:

"(…) Uzgodnienie warunków obniżenia podstawy opodatkowania określonych w fakturze to takie uzgodnienie, jakie u dostawcy powoduje obowiązek obniżenia podstawy opodatkowania w fakturze korygującej, przez co sama faktura korygująca musi być zgodna z dokumentami potwierdzającymi uzgodnienie tych warunków. Uzgodnienie warunków oznacza zgodne oświadczenie woli obydwu stron, wobec czego także nabywca powinien być w posiadaniu tych dokumentów. Możliwość powołania się na nie w razie potrzeby przed organem podatkowym byłaby istotna przede wszystkim dla tych podatników, u których okres oczekiwania na potwierdzenia odbioru faktur korygujących jest wydłużony. (…)"

• Możliwość stosowania "starych" zasad rozliczania faktur korygujących "in minus"

Co do zasady, nowe regulacje dotyczące rozliczania faktur korygujących stosuje się do faktur wystawionych od 1 stycznia 2021 r. Z kolei faktury korygujące ("in minus"), które zostały wystawione przed 1 stycznia 2021 r., rozlicza się według przepisów obowiązujących do końca 2020 r.

Również w stosunku do faktur korygujących "in minus" wystawionych w 2021 r. możliwe jest stosowanie "starych" zasad w okresie do 31 grudnia 2021 r. Jest to możliwe pod warunkiem, że zostanie to uzgodnione - na piśmie - pomiędzy sprzedawcą a nabywcą, przed wystawieniem pierwszej faktury korygującej w 2021 r. Podatnik może zrezygnować z ww. wyboru, przy czym może to nastąpić nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym dokonano tego wyboru. Rezygnacja ta również powinna zostać uzgodniona na piśmie pomiędzy sprzedawcą a nabywcą. Faktury korygujące wystawione po dniu ww. rezygnacji rozlicza się na nowych zasadach.

Faktura korygująca "in plus"

Faktura korygująca zwiększająca podstawę opodatkowania/kwotę VAT należnego (korekta "in plus") jest z reguły wystawiana, gdy po wystawieniu faktury pierwotnej podwyższono cenę towaru/usługi czy stwierdzono pomyłkę w kwocie podatku na fakturze, na skutek której wykazano pierwotnie kwotę podatku niższą niż należna.

Dotychczas w ustawie o VAT nie było regulacji określających, w jaki sposób sprzedawcy powinni rozliczać faktury korygujące "in plus". W praktyce przyjmowało się, że o sposobie rozliczenia takiej faktury decyduje przyczyna jej wystawienia. Jeżeli korekta była spowodowana przyczynami istniejącymi już w chwili wystawienia faktury pierwotnej (np. błędną ceną towaru/usługi), to przyjmowało się, że faktura korygująca powinna być rozliczona w tym okresie, w którym została ujęta faktura pierwotna. Jeśli natomiast przyczyna korekty powstała już po dokonaniu dostawy/wykonaniu usługi, przyjmowało się, że faktura korygująca powinna być rozliczona na bieżąco, tj. w rozliczeniu za okres, w którym powstała przyczyna korekty.

Od 1 stycznia 2021 r. uregulowano w ustawie zasady rozliczania faktur korygujących zwiększających kwotę VAT należnego ("in plus"). Określono mianowicie, że gdy podstawa opodatkowania uległa zwiększeniu, korekty tej podstawy dokonuje się w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania.

Jak z powyższego wynika, nowe regulacje "pokrywają" się z prezentowaną dotychczas praktyką, w zakresie rozliczania faktur korygujących "in plus".

Zaznaczamy, że (odmiennie niż w przypadku korekt "in minus") momentu rozliczenia faktury korygującej "in plus" nie uzależniono od posiadania przez sprzedawcę dokumentacji, z której wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru/usługobiorcą warunki korekty. Te kwestie nie mają tu znaczenia. O momencie rozliczenia faktury korygującej decyduje bowiem w tym przypadku - jak już wskazano - przyczyna korekty.

Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej:

"(…) proponowane w projekcie rozwiązanie należy interpretować w taki sposób, że:

1) jeżeli korekta spowodowana jest przyczynami powstałymi już w momencie wystawienia faktury pierwotnej, to powinna ona zostać rozliczona w deklaracji podatkowej za okres, w którym została wykazana faktura pierwotna;

2) w sytuacji, gdy korekta jest spowodowana przyczynami zaistniałymi po dokonaniu sprzedaży (przykładowo zaistniały nowe okoliczności transakcji skutkujące zwiększeniem podstawy opodatkowania), korekta powinna być dokonana w deklaracji podatkowej za miesiąc, w którym wystawiono fakturę korygującą. Taki przypadek będzie miał miejsce, gdy w fakturze pierwotnej podatek należny został wykazany w prawidłowej wysokości, natomiast przyczyna korekty powstała później i nie była możliwa do przewidzenia w momencie wystawienia faktury pierwotnej;

3) późniejsze wykrycie błędu w fakturze pierwotnej stanowi przyczynę zwiększenia podstawy opodatkowania rozliczanej w deklaracji podatkowej za okres, w którym została wykazana faktura pierwotna. (…)"

Na gruncie podatku dochodowego nie uległy zmianie przepisy, regulujące moment rozliczania przez sprzedawcę faktur korygujących przychody. Podobnie zatem, jak w poprzednim roku, zastosowanie ma zasada, zgodnie z którą:

• jeżeli korekta przychodu nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, korekty dokonuje się poprzez zmniejszenie lub zwiększenie przychodów osiągniętych w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca lub w przypadku braku faktury, inny dokument potwierdzający przyczyny korekty,
• jeżeli w ww. okresie rozliczeniowym podatnik nie osiągnął przychodów lub osiągnięte przychody są niższe od kwoty zmniejszenia, podatnik jest obowiązany zwiększyć koszty uzyskania przychodów o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone przychody.

Ww. bieżąca korekta przychodu może mieć miejsce np. w przypadku rabatu udzielonego nabywcy, zwrotu towaru przez nabywcę.

UWAGA! Jeśli przyczyną wystawienia faktury korygującej jest błąd rachunkowy czy inna oczywista omyłka, wówczas korekty przychodu dokonuje się wstecz, w okresie rozliczeniowym, w którym wykazano pierwotnie przychód.

W ustawach o podatku dochodowym nie określono, co należy rozumieć przez ww. błąd rachunkowy czy inną oczywistą omyłkę. Jak wskazują organy podatkowe:

• "błąd rachunkowy" ma miejsce wówczas, gdy wystąpi błąd w toku wykonywania obliczeń; może to dotyczyć np. błędnie podanej na fakturze ceny lub wartości towarów, 
• "inna oczywista omyłka" to inny oczywisty błąd, który nie jest jednocześnie błędem rachunkowym; "omyłka" może się wiązać również z błędem polegającym albo na nieprawidłowym wystawieniu, albo nieprawidłowym ujęciu dowodu księgowego; okoliczność taka musi mieć charakter "pierwotny".

Tak wyjaśnił np. Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 1 czerwca 2020 r., nr 0114-KDIP2-2.4010.71.2020.3.AS/RK. Jak stwierdził organ podatkowy:

"(...) gdy faktura pierwotna prawidłowo dokumentowała zdarzenie gospodarcze, a faktura korygująca (dokument korygujący) została wystawiona przez sprzedawcę z powodu późniejszych okoliczności, takich jak np. obniżenie, jak również zwiększenie ceny, udzielenie rabatu, zwrotu towaru, fakturę korygującą (dokument korygujący) należy rozliczyć w bieżącym okresie rozliczeniowym (tj. w dacie wystawienia dokumentu korygującego...). Jeżeli jednak pierwotnie sporządzona faktura zawierała błędy lub pomyłki, a więc błędnie dokumentowała stan faktyczny, podatnik zobowiązany jest przyporządkować korektę wstecznie do okresu, którego dotyczy, czyli do daty wystąpienia przychodu należnego (...), wynikającego z pierwotnego dokumentu (...)."

O momencie korygowania przychodu podatkowego, w związku z wystawieniem faktury korygującej, decyduje przyczyna korekty. Nie ma tu natomiast znaczenia moment uzyskania przez sprzedawcę potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę czy posiadanie dokumentacji, o której mowa w ustawie o VAT. Zasada ta dotyczy zarówno faktur korygujących "in minus", jak i "in plus".

Rozliczenie faktury korygującej - ujęcie tabelaryczne

Dla celów bilansowych faktury korygujące przychód powinny być zasadniczo uwzględniane w przychodach w tym samym roku/okresie, w którym ujęto przychód, którego korekta dotyczy. Zasada taka obowiązuje niezależnie od przyczyny dokonania korekty.

Faktura korygująca może zostać ujęta w księgach rachunkowych sprzedawcy, zapisem (na przykładzie korekty z tytułu udzielonego rabatu):

a) wartość netto korekty:

- Wn konto 73-0 "Sprzedaż towarów";

b) zmniejszenie VAT należnego:

- Wn konto 22-2 "Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego" (z uwzględnieniem okresu, w którym kwota VAT należnego powinna być rozliczona dla celów VAT);

c) wartość brutto korekty:

- Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami".

W odniesieniu do faktur korygujących wystawionych na przełomie lat, zastosowanie znajdą regulacje zawarte w art. 54 ustawy o rachunkowości dotyczącym zdarzeń powstałych w tym okresie. Kwestie te tu jednak pomijamy.

źródło artykułu: gofin.pl